’Het leuke van Black Out Poetry is dat je jezelf kunt verrassen met hoe je je onbewust voelt’
Dit is de eerste en enige keer dat je een tekst voor je neus krijgt die je niet hoeft te lezen. Met deze zin begint docent literatuur en beeldende kunst Bibian Melisse haar workshops Black Out Poetry. ‘Je screent de tekst en stift alles wat je niet wilt gebruiken weg. De woorden die je prikkelen, blijven over. Vervolgens ga je kijken of je die woorden kunt verbinden. Wat daaruit komt: is een volwaardig gedicht.’
Easy peasy? ‘Nee, want het vraagt loslaten van het beeld dat je over poëzie hebt, wat poëzie moet zijn’, vertelt Bibian. ‘Het is laagdrempelig, maar voor sommigen juist lastig. Die laagdrempeligheid maakt het wel weer verrassend. Het is een soort spel van oneindig veel nieuwe combinaties’. Het hoeft voor Bibian geen gedicht van tien of twintig regels te zijn. Leerlingen mogen bijvoorbeeld ook één heel sterke zin neerzetten. ‘Dan leren ze dat als je zo’n zin in stukjes hakt en je stiltes laat vallen tijdens het voordragen, er ineens een heel geladen gedicht ontstaat.’
Prikkelen
Die gedichten worden vaak persoonlijk. Vaker dan de leerlingen zelf in eerste instantie verwachtten. ‘Want wat je bewust of onbewust bezighoudt, zijn de woorden die jou prikkelen. Dus als je in een melancholische bui bent, haal je er een ander soort woorden uit. Dat is ook het leuke van Black Out Poetry: dat je jezelf kunt verrassen met hoe je je, soms onbewust, voelt.’
Een potje klagen
Bibian geeft nog meer workshops, zoals Illustreren, Magazine maken en Spoken Word: ’Dat experimentele is wel onderliggend voor hoe ik al mijn workshops aanvlieg, omdat je de vrijheid echt neerlegt bij de leerling. Ik stuur meer op begeleiding dan op uitleggen. Met Spoken Word begin ik de les wel met een soort kapstok, zoals een potje klagen. Vervolgens gaan de leerlingen hun ‘klacht’ uitbouwen tot een voordracht. Maar het blijven pubers, dus op het moment dat ze mógen klagen, zeggen ze meestal: ik héb helemaal niks te klagen’, lacht ze.
Doodsaai
Als kunstenaar wil Bibian altijd het verhaal achter de mens zien. Ze zet dan ook in op persoonlijke begeleiding, zodat de leerlingen de ruimte voelen om alles te mogen zeggen. ‘Een meisje vertelde mij eens heel openlijk over haar autisme, terwijl ze in de klas heel introvert is. Zo’n persoonlijk gesprek is een groot cadeau. Maar ook dat je leerlingen inzichten ziet krijgen, terwijl ze de les binnenlopen met het idee dat het dóódsaai wordt.’
Creativiteit
Wat Bibian het liefst wil overdragen? ‘Dat de creatieve manier van denken aan de basis ligt en dat je op een andere manier naar dingen kunt kijken. Bij Spoken Word vertel ik mijn leerlingen dat zij een inspiratie zijn voor mij: achter al hun ogen liggen verschillende verhalen. Je hoopt dat ze daar iets van proeven en meenemen: dat je langer stil kunt staan bij iets. Dat ze weten hoe ze hun creativiteit moeten aanwakkeren.’
Prullenbak
Als leerlingen zichzelf weten te verrassen, is voor Bibian de dag geslaagd: ‘Daar haal ik toch het meeste plezier uit. De één geeft het toe, een ander zie je gewoon stralen. Maar het állerleukst? Als het werkje toch stiekem mee de tas in gaat, in plaats van in de prullenbak.’