Hoe ga je in het kunstonderwijs om met de mogelijkheden én uitdagingen van online aanbod en
social media? Tijdens Present op 19 september in Houten ging een van de panelgesprekken over het
thema ‘Online’. Dat zorgde voor een levendig gesprek met panel en publiek: ‘Doorbreek het
algoritme van de leerling juist mét inzet van het digitale’.
Panel en publiek
Sarah Evers leidde het panelgesprek. Zij nodigde het publiek en het panel uit om hun gedachten over online kunsteducatie te delen. Het panel bestond uit Ronald Kox van het LKCA, Jennet Sintenie van
het CJP, Tom Lash, cabaretier, radiomaker en workshopdocent bij Kleinkunstig, en Karin Christiaans, docent beeldende kunst & CKV en kunstcoördinator. In de zaal zaten merendeels kunstdocenten en -coördinatoren.
‘Waar denk je aan bij online?’
Het gesprek begon met een verkenning. ‘Waar denk je aan bij online?’, was de vraag waarmee gespreksleider Sarah aftrapte. Dat leverde verschillende korte reacties op. Deelnemers uit de zaal noemden onder andere fotografie, film, social media, gaming, mediakunst, parallelle werkelijkheden en kunstmatige intelligentie als steekwoorden. Dat illustreerde meteen hoe breed en divers het online domein is.
Virtueel museumbezoek: óók in het buitenland
Panellid Jennet vervolgde dat corona een grote rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van online aanbod, doordat veel dingen fysiek niet konden doorgaan. Als mooi voorbeeld noemde zij de online real-time rondleidingen die Kleinkunstig samen met het Kröller-Müller Museum voor leerlingen organiseerde door de beeldentuin. Deze ontwikkelingen, die door corona zijn versneld, brengen dergelijke online initiatieven met musea dichterbij, zoals met het MoMa in New York. Vanuit het klaslokaal kunnen leerlingen zo virtueel kennismaken met kunst uit de hele wereld.
Toepassingen van online in de klas
Hoe integreer je online in het klaslokaal als kunstdocent? Panellid Karin gaf aan dat ze haar leerlingen bijvoorbeeld uitdaagt met opdrachten die op de website van het Groninger Museum zijn te vinden. Als andere toepassingen van online werden genoemd: het gebruik van fotobewerkings-, tekenprogramma’s en apps om leerlingen digitale kunst te laten creëren. Uit het publiek kwam het voorbeeld van het gebruik van instructievideo’s voor het vak muziek. Zo kunnen leerlingen individueel oefenen met het bespelen van een instrument. Online als hulpmiddel in het maak- en leerproces.
Stroom van constante prikkels
De begeleiding van de docent blijft daarbij cruciaal. Zeker omdat alle online tools en social media er óók voor zorgen dat leerlingen snel zijn afgeleid en gewend zijn geraakt aan een stroom van constante prikkels. Panellid Tom prikkelde het publiek met de vraag: ‘Kun je het moment dat leerlingen naar hun telefoon grijpen zien als het moment waarop ze in je les afhaken?’ Dat werd door de aanwezigen toch als ‘te kort door de bocht’ beschouwd, maar zorgde wel voor een interessante discussie over de verslavende impact van de digitale wereld op de aandacht van leerlingen en hoe docenten kunnen omgaan met deze dynamiek.
‘Haal de leerling uit zijn algoritme’
Panellid Ronald vulde aan: ‘Haal de leerlingen uit hun algoritme, juist mét de inzet van het digitale. Door gebruik te maken van hun behoefte aan een nieuwe impuls, kun je leerlingen uit hun bubbels trekken en hun blikveld verruimen. De online muziekinstructie is daar een voorbeeld van, maar er zijn nog veel meer mogelijkheden.’ Uit de zaal kwam het voorbeeld van ‘BookTok’ op platform TikTok, waardoor jongeren opeens massaal boeken gingen lezen.
‘Zelf ook actief op Instagram’
Het online domein is een gegeven waar je niet omheen kunt: daar waren alle aanwezigen het over eens. Jongeren van nu zijn opgegroeid in een wereld waarin analoog en digitaal allebei bestaan. Dat kun je actief gebruiken, waarbij je je als docent het beste ook zelf verdiept in die online wereld waar je leerlingen zoveel tijd doorbrengen. Een kunstdocent uit het publiek gaf aan een eigen Instagram- account in te zetten: ‘Dáár zitten mijn leerlingen, en dáár kan ik ze bereiken en inspireren.’
Proces boven resultaat?
Tot slot ging het nog over hoe online werken en alle bijbehorende prikkels het resultaat van gemaakt werk kunnen beïnvloeden. Snel, sneller, snelst is vaak het motto. Terwijl het doorlopen van een maakproces – wat per definitie tijd en aandacht kost – voor veel van de aanwezigen op de voorgrond staat. Er werd opgemerkt dat de beoordeling van het proces moet variëren op basis van het niveau en de behoeften van de leerlingen, en dat het erom gaat de creatieve reis te waarderen, los van het eindresultaat. Sarah sloot het panelgesprek af met een samenvatting. Daaruit bleek nogmaals hoe rijk en divers dit thema is en hoeveel kansen én uitdagingen het met zich meebrengt voor het kunstonderwijs.