Meegaan met de tijd, mét behoud van wat er al is: die uitdaging voor het kunstonderwijs werd benoemd in het panelgesprek tijdens Present met als thema ‘Oud versus Nieuw’. De panelleden waren Ronald Kox (LKCA), Jennet Sintenie (CJP, uitgever van de Cultuurkaart) en Tom Lash (workshopdocent, radiomaker en cabaretier). Sarah Evers modereerde het gesprek. Deelnemers in de zaal waren voornamelijk kunstdocenten en enkele vertegenwoordigers van culturele instellingen, zoals bibliotheken.
Van aansluiten op jongeren tot AI
Het thema ‘Oud versus Nieuw’ is natuurlijk heel breed, merkte gespreksleider Sarah op. Ze was nieuwsgierig naar de gedachten van de panelleden en het publiek in de zaal. Daarop volgden antwoorden zoals: de manier waarop men kunst en kunsteducatie benadert, het aansluiten bij leerlingen, het bijblijven als docent, en de positie van kunsteducatie in het bredere onderwijs en de persoonlijke ontwikkeling van jongeren. Ook de opkomst van Artificial Intelligence (AI) kwam ter sprake: ‘Is dat kunst en hoe dienen we daarmee om te gaan?’
‘Er is geen tegenstelling’
Een eerste inzicht was dat het behoud van wat er al is, terwijl je meegaat met de tijd, een van de uitgangspunten vormt. De inleiding leverde al een aantal waardevolle invalshoeken op. In reactie daarop benadrukte Ronald vanuit het panel dat er volgens hem geen sprake is van een tegenstelling tussen ‘oud’ en ‘nieuw’. ‘In de hele geschiedenis zie je steeds nieuwe ontwikkelingen die een aanvulling blijken te zijn op wat er al was,’ voegde hij toe. Als voorbeelden noemde hij de introductie van film en tv. ‘Toen film kwam, bleef het theater bestaan. En toen tv het licht zag, bleef film.’
‘Begeleid jongeren bij het kiezen’
Daarna kwam de vraag op hoe je je als docent staande kunt houden in de veelheid van wat er is. Ronald betoogde dat de overvloed aan kunst niet nieuw is. Volgens hem is het belangrijk dat we jongeren begeleiden bij het omgaan met die overvloed en het maken van keuzes. Sarah vroeg of er iemand in de zaal een voorbeeld kon geven. Een deelnemer antwoordde dat hij kunstprojecten voor jongeren organiseert. Dat doet hij zowel op school als daarbuiten. Bij die projecten kunnen jongeren binnen een aangewezen kader zelf aangeven wat ze willen doen, en dat werkt goed. Het belang van het aansluiten bij de leefwereld van jongeren werd ook later in het gesprek onderstreept. Panellid Tom benadrukte: ‘Blijf in contact met waar jongeren mee bezig zijn.’
Verschillende generaties, één doel
Een ander aspect van ‘Oud versus Nieuw’ dat ter sprake kwam, was het generatieverschil. De ene persoon merkte op dat het soms uitdagend is om collega’s te overtuigen van minder traditionele manieren van lesgeven. De ander ervoer juist dat er niet per se een kloof bestaat tussen generaties, en wanneer die er wel is, dit geen probleem hoeft te zijn. ‘Het mag schuren.’ De kunsteducatieprofessionals benadrukten gedeelde waarden zoals passie voor het vak en het doel om de leerlingen te helpen. Door zich hierop te concentreren, kunnen ze samen blijven groeien, ongeacht hun ervaringsniveau. Bovendien kunnen de leerlingen zelf ook nieuwe ideeën aandragen. ‘Het is toch geweldig als ze een TikTok-video maken over wat ze in het Rijksmuseum hebben gezien?’
Oude ambachten zijn populair
Een andere invalshoek die we bespraken, was het kunsteducatieve aanbod. Hoe vernieuwend is dat? Panellid Jennet van CJP zei daarover: ‘Dat gaat met de tijd mee. Urban culture, digitale vaardigheden, mediawijsheid, dat zijn onderwerpen die je nu terugvindt in het aanbod. Maar ook theater is tegenwoordig heel gewild, bijvoorbeeld om thema’s zoals pesten of diversiteit bespreekbaar te maken.’ De ervaringen uit de zaal wezen erop dat daarnaast oude ambachten in trek zijn. Het aanleren van vaardigheden en het ontdekken van technieken en materialen zag het publiek als meerwaarde. ‘De cursus pottenbakken in mijn gemeente is verrassend populair onder jongeren.’
Samen up to date blijven
Het panelgesprek toonde aan dat ‘Oud versus Nieuw’ in het kunstonderwijs niet zo zwart-wit is als het thema doet vermoeden. Er hoeft geen keuze gemaakt te worden tussen oud of nieuw; ze bestaan juist naast en met elkaar. Zoals Ronald al benadrukte: ‘Er is geen tegenstelling.’ Dit geldt voor zowel de kunstvormen en het aanbod als de generaties. In een praktijk met beperkte tijd en middelen is het cruciaal om het gesprek open te houden en alert te blijven. Zo kan het kunstonderwijs zich zowel inhoudelijk als didactisch aanpassen aan de tijd, met behoud van het goede dat er al is.
Workshops rondom Oud versus Nieuw
Kleinkunstig biedt verschillende workshops aan die passen bij het thema ‘Oud versus Nieuw’. In deze workshops kunnen leerlingen kiezen tussen oude ambachten en moderne kunstuitingen. Voor de liefhebbers van oude ambachten zijn er workshops zoals Weven, Tuften (tapijt maken), Borduren, Etsen, Monotype Design en Zeefdrukken. Deze workshops brengen traditionele technieken tot leven en laten de leerlingen kennismaken met ambachtelijke kunstvormen.
Wil je jouw leerlingen juist kennis laten maken met innovatie, dan hebben we workshops zoals Choreografie met TikTok, Superimpose Fotografie, NFT-kunst (digitaal tekenen), Augmented Reality en Virtual Reality. Deze workshops verkennen moderne technologieën en hun creatieve toepassingen in de kunstwereld. Door ambachtelijke en innovatieve workshops te combineren tijdens een Cultuurdag, help je leerlingen om een breder begrip te krijgen van de relatie tussen traditionele en moderne kunst.