Ontwikkeld door:
De workshop Eerste Hulp Bij Suïcidepreventie (EHBS) is een theaterworkshop voor jongeren, door Kleinkunstig ontwikkeld in opdracht van de gemeente Arnhem en in samenwerking met opleider sociale psychiatrie Paul van Hoek.
Tijdsduur workshop: 2x 75 minuten
Doelgroep: vanaf voortgezet onderwijs leerjaar 3, alle niveaus
Leerdoelen
- Het onderwerp zelfdoding bespreekbaar maken.
- Opdoen van meer kennis over suïcidale gevoelens en zorgwekkend gedrag.
- Opdoen van vaardigheden om te kunnen reageren bij vermoedens van mentale worstelingen.
- Ontwikkelen van meer vertrouwen voor het aangaan van een gesprek over een beladen onderwerp.
Missie
Het is onze missie om jongeren de kennis en vaardigheden mee te geven over hoe je het gesprek over zelfdoding kan aangaan met elkaar. Zo willen we aandacht vragen voor mentale worstelingen bij jongeren en voor het taboe op suïcidale gedachten. In de workshop Eerste Hulp bij Suïcidepreventie creëren we een veilige sfeer, zodat de jongeren comfortabeler worden met het onderwerp. Dit doen we door te praten over welke signalen je kunt herkennen en door actief met theateroefeningen aan de slag te gaan.
Inhoud van de suïcidepreventie workshop
De workshop begint met een quiz die informatie deelt over suïcidaliteit, zoals een aantal statistieken en het herkennen van mogelijk suïcidaal gedrag. Dit legt de basis om een Eerste Hulp Bij Suïciedepreventie Toolkit te maken. De leerlingen vullen deze toolkit door theateroefeningen uit te voeren en op basis daarvan kaartjes met tips te maken. Deze tips zijn gericht op het praten met iemand die mogelijk veel piekert en zorgwekkende gedachten heeft, zoals gedachten over zelfdoding.
De theateroefeningen zijn laagdrempelig en er is plaats voor humor. Zo zetten we de kwetsbare onderwerpen in een ander daglicht en oefenen de leerlingen meteen de tools. Een belangrijk onderdeel van de workshop voor suïciedepreventie is het oefenen van open vragen stellen en doorvragen, in plaats van bijvoorbeeld een oordeel vellen of het antwoord voor de ander in te vullen. De EHBS toolkit is een fysieke toolkit die achterblijft bij de mentor. Ook zitten er verwerkingsopdrachten in de toolkit die de mentor zelf met de klas kan oppakken, om het gesprek over suïcidaliteit voort te kunnen zetten.
Piekertunnel
Het uitgangspunt van de suïcidepreventie workshop is dat iemand met suïcidegedachten meer bezig is met overleven dan met dood willen. Deze mensen zijn vaak veel aan het piekeren en komen daar niet uit. Het kan gevaarlijk worden als iemand in z’n eentje door piekert en in een zogenaamde piekertunnel komt en hierin verdwaald. Suïcidaliteit zou je kunnen zien als een psychische blessure. En niet alleen een arts kan helpen. Iedereen kan op een bepaalde manier helpen. Zoals je bij een wond zelf prima een pleister kan plakken, maar bij iets ernstigers, zoals een gebroken been, iemand naar een arts op de eerste hulp brengt. Suïcidepreventie is allesbehalve een persoonlijke zaak; het gaat ons allemaal aan en door iemand te helpen kun je het gevaar van de piekertunnel verkleinen. Daar helpt deze workshop over suïciedepreventie bij.
Docententraining bij de suïcidepreventie workshop
Naast de training voor leerlingen is er een ondersteunende training voor mentoren en docenten. Hierin worden de inzichten rondom suïcidepreventie verduidelijkt en leer je als docent hoe je de thematiek kunt dragen en bespreken met leerlingen. De training is ontwikkeld door opleider en trainer sociale psychiatrie Paul van Hoek. Er kunnen ca. 12 docenten deelnemen, die op school een belangrijk vangnet voor leerlingen vormen. Deze training is een verplicht onderdeel wanneer je de workshop over suïciedepreventie wilt organiseren. Zonder de training kan er niet op een veilige manier een workshop worden gegeven aan de leerlingen. Gedurende de workshop kunnen leerlingen emotioneel worden en zich soms willen terugtrekken. De workshopleiders kunnen dit niet altijd opvangen. Ook is het van belang dat leerlingen weten dat ze na de workshop terecht kunnen bij personeelsleden van school die weten hoe ze moeten reageren en handelen.
De urgentie van preventie
Suïcide is geen gemakkelijk gespreksonderwerp en al helemaal geen vrolijk luchtig thema. Maar het is wel iets dat heel vaak voorkomt en weinig besproken wordt. Om het thema met jongeren te bespreken hebben wij deze theaterworkshop ontwikkeld.
Suïcide betekent ‘het opzettelijk een einde maken aan het eigen leven’. Andere bewoordingen voor suïcide zijn ook wel zelfmoord of zelfdoding. Door onder andere de media horen we steeds vaker van zelfdoding onder jongeren. Er zijn veel jongeren die wel eens worstelen met angsten, eenzaamheid of prestatiedruk. De jongeren praten vaak liever niet over hun gedachten aan zelfdoding. Bijvoorbeeld omdat ze een ander niet willen belasten, bang zijn voor iemands reactie of denken dat het aankaarten toch niet helpt. Dit zorgt voor een hele hoge drempel terwijl praten juist een opluchting kan zijn, voor zowel de jongeren als bezorgde betrokkenen. Voor meer informatie over suïcidaliteit, zoals recente onderzoekscijfers en hulpbronnen, verwijzen we graag door naar de website www.113.nl.
Theater en psychische kwetsbaarheid
Theater is in dit geval een krachtig middel om de leerlingen meer inzicht te geven in suïcidaliteit en psychische kwetsbaarheid. Door theater in te zetten bij suïcidepreventie, bouwen we aan een veilige omgeving om te kunnen praten over de kwetsbare onderwerpen. De theateroefeningen zijn actief en fysiek, waar ook plaats is voor humor en het ‘alles mag en niets is fout’ idee. De workshop focust op praktische vaardigheden die ook los kunnen staan van het suïcide thema. Zo willen we tijdens de workshop het gevoel van ongemak verminderen en proberen we dat wat ter sprake komt altijd positief af te ronden.
Ontwikkelteam van de suïcidepreventie workshop
Deze suïcidepreventie workshop is ontwikkeld door Kleinkunstig in opdracht van Barbara Rooks van de gemeente Arnhem. Barbara is kwartiermaker Suïcidepreventie en initiatiefnemer van projecten rondom suïcidepreventie bij onder andere jongeren. Zij benoemt dat we met elkaar het onderwerp zelfdoding moeten normaliseren. Dan wordt de drempel voor jongeren om over hun gedachten en gevoelens over somberheid en zelfdoding te praten verlaagd en krijgen we eerder zichtbaar wat eerst onzichtbaar was.. Ze benoemt dat de wanhoop en schaamte rondom het thema aangepakt moet worden, omdat bij jongeren hun gepieker met ze aan de aan haal kan gaan. Daarnaast is ons Kleinkunstigteam bijgestaan voor professioneel advies door Paul van Hoek, die werkzaam is als opleider en trainer in de sociale psychiatrie. Hij schreef het boek Eigenlijk zegt u dat u dood wilt? en geeft trainingen, onder andere voor mensen die suïcidale mensen tegenkomen in hun werk. Op zijn website www.paulvanhoek.nl schrijft hij dat het nodig is om problemen onder woorden te kunnen brengen. Door zijn training word je veel vaardiger in het voeren van een lastig gesprek en het temperen van het risico op suïcide.